Łącznik ma w sobie magiczne moce, kreuje inne światy, no – przynajmniej cyborgi 😉 – ale po kolei:
Razem czy osobno?
Czy można napisać “biało-czerwony”? Można. Czy można napisać “białoczerwony”? Można. Pytanie – co chcemy określić? 🙂
Kim jesteś, łączniku?
Co to jest łącznik? Za Radą Języka Polskiego cytuję: “Łącznik to krótka kreska (-) łącząca dwa wyrazy; między tymi wyrazami a łącznikiem nie ma spacji (przerwy). Myślnik zaś (inaczej pauza) to znak interpunkcyjny, który — najogólniej mówiąc — dzieli zdania na mniejsze cząstki lub rozpoczyna wypowiedź. Jest to długa kreska (—), którą oddziela się spacjami od sąsiadujących wyrazów”.
Czasami łącznik nazywany jest dywizem.
Po co jesteś, łączniku?
Zastosowań i funkcji łącznika jest sporo – jednak najczęstsza to chyba dzielenie wyrazów przy przenoszeniu ich do kolejnego wiersza. Nie jestem pewna. czy wszyscy wiemy, że wtedy właśnie stosujemy łącznik, ale sądzę, że większych problemów z jego postawieniem nie ma. Jak dzielić wyrazy przy ich przenoszeniu, to zupełnie inna sprawa i już trudności sprawia wiele, ale my dziś nie o tym.
Jakie są inne zastosowania łącznika? Sama jego nazwa nie pozwala się pomylić: łącznik łączy. Co łączy? Łączy człony o równoważnym znaczeniu. Spróbujcie zapamiętać chociażby przykład nazwisk – jeżeli ktoś się nazywa Jagoda Kowalska-Nowak, to pomiędzy oboma nazwiskami stoi właśnie łącznik. Jagoda nie jest ani bardziej Kowalska, ani bardziej Nowak, posługuje się oboma nazwiskami i są one wobec siebie równorzędne.
Jeśli więc zapiszemy biało-czerwony, to oznacza, że opisujemy jakiś przedmiot, który jest w połowie biały i w połowie czerwony – jak polska flaga.
Gdy ciebie zabraknie…
Gdy łącznik znika z tego, nomen omen, połączenia, zmienia się także znaczenie związku wyrazowego. Białoczerwony oznacza kolor czerwony z domieszką odcienia białego. Przedmiot określony tym kolorem CAŁY jest nim pokryty:
Ważny i ważniejszy
W połączeniach bez łącznika określenie stojące na końcu jest ważniejsze, główne znaczenie całego określenia zawarte jest właśnie w członie drugim – stąd białoczerwony to kolor czerwony o odcieniu białym, zachodniopolski – dotyczy Polski zachodniej, to Polska jest w tym zestawieniu ważniejsza. Podobnie jak rzymskokatolicki oznacza obrządek katolicki w porządku rzymskim – w odróżnieniu od wschodniego.
Rzeczowniki tak samo – ale inaczej
Jakiś czas temu Asia Banaszewska (znawczyni Instagramu, tu jej blog: http://jbanaszewska.com/) opublikowała na swoim InstaStory fragment mojej wypowiedzi dotyczącej pisowni połączenia dwóch rzeczowników: kobiety i rakiety. Pytania o tę słynną już kobietę-rakietę co jakiś czas się powtarzają. Śpieszę z wyjaśnieniem: jeśli zapiszemy te słowa z łącznikiem, to, tak jak w przypadku przymiotników, będą one sobie równorzędne, co z kolei oznacza, że będziemy mówić o jakimś cyborgu, hybrydzie, postaci, która jest w połowie rakietą i w połowie kobietą. Jeśli zapiszemy łącznie: kobietarakieta, będzie to oznaczało, że mówimy o rakiecie, która ma jakiś odcień (fragment kobiety), jeśli powiemy rakietakobieta – bo drugi człon jest ważniejszy, jak już wiemy, przedstawimy światu kobietę, której jakąś częścią wyróżniającą będzie rakieta – może jedna jej ręka jest właśnie rakietą? Natomiast kobieta pełna energii – to kobieta rakieta – bez łącznika i rozdzielnie zapisana.
Mały a psikus
Łącznik jest malutki, ale, jak widzicie, jego znaczenie jest wielkie, możecie z nim tworzyć cyborgi i hybrydy, bez niego – energicznych ludzi. Nie lada to moc 😉
Jeśli podoba Ci się to, co robię, możesz mnie wesprzeć wirtualną kawą; zapraszam na mój profil na buycoffe.to:
Biało-czerowny, białoczerowny. Chochlik przestawił litery
Tak, już poprawione 🙂