Sprawdzian po szkole podstawowej (wszystkie przedmioty w jednym). Zadanie: Długość Wisły w kilometrach pomnóż przez pierwiastek z roku bitwy pod Grunwaldem. Odpowiedź zapisz po angielsku.
Tym oto zacnym dowcipem rozpoczęłam wpis o nowym (a właściwie starym – bo dotyczył chociażby mnie samej) egzaminie/sprawdzianie po ósmej klasie szkoły podstawowej – jaka jest jego prawidłowa nazwa: czy jest to egzamin ósmoklasisty czy ośmioklasisty?
Tym razem internety są wyjątkowo jednomyślne:
Także Centralna Komisja Egzaminacyjna nie ma wątpliwości:
Co więcej, wujek Google wręcz podpowiada mi, żebym zmieniła zapis wyszukiwanego terminu, jeśli wpiszę “egzamin ośmioklasisty”, zobaczcie:
Skąd zatem wątpliwości? Trudno uwierzyć, ale tym razem wątpliwości pochodzą ze słowników, bo to one podają, że formy “ośmioklasista” i “ósmoklasista” można traktować wymiennie.
Czy na pewno?
Gdybyśmy podążyli tym tropem – wymiennego traktowania form “ósmoklasista” i “ośmioklasista” – moglibyśmy dojść do wnioku, że także formy “piątoklasista” i “pięcioklasista” albo “szótoklasista” i “sześcioklasista” są również jednoznacze i wymienne. Tymczasem słowniki w kwestii numerów innych niż 8 wyraźnie rozdzielają znaczenia “szóstoklasisty” od “sześcioklasisty”.
O co chodzi?
Warto przypomnieć sobie, że słowa nazywające liczby w języku polskim to liczebniki. Liczebniki mogą być zarówno główne – odpowiadają na pytanie ile?: 5 – pięć, 6 – sześć, 8 – osiem itp., ale istnieją też liczebniki porządkowe – odpowieadają na pytanie który? która? które?: 5. – piąty, 6. – szósta, 8. – ósme itp. Od obu typu liczebników możemy utworzyć rzeczowniki: od głównych: 8: osiem: ośmioklasista i od porządkowych 8.: ósmy: ósmoklasista.
Jaka różnica?
Diabeł, jak zawsze, tkwi w szcegółach: ‘ośmioklasista’ to ktoś, kto zakończył swoją edukację na poziomie ośmiu (ilu?) klas szkoły (także sześciu – sześcioklasista itp.). ‘Ósmoklasista’ to ktoś, kto jest uczniem klasy ósmej (której?), ‘szóstoklasista’ jest uczniem klasy szóstej itp.
A zatem:
Co z tymi słownikami?
Skąd więc taki zapis w słownikach, który zrównuje ‘ośmioklasistę” z ‘ósmoklasistą’? Maciej Malinowski wyjaśnia, że słynny słownik Doroszewskiego powtarza za Słownikiem języka polskiego (tzw. warszawskim) Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego (t. I-VIII, Warszawa 1900-1927) jednoznaczność obu form. Dlaczego? Trudno powiedzieć – może przez nieuwagę?
Pozostałe numery, jak wspominałam – są wyraźnie rozdzielone pomiędzy liczebniki główne a porządkowe i pochodne od nich rzeczowniki.
Niemniej – skoro egzaminy dzieci odbywają się w kwietniu, kiedy są one jeszcze uczniami szkoły podstawowej, słusznym jest nazwanie egzaminu “egzaminem ósmoklasisty” – co też większość stron internetowych – na czele z CKE – potwierdza.
Na zakończenie suchar egzaminacyjny
Profesor idzie do sali egzaminacyjnej, niosąc pełną szklankę herbaty.
– Proszę uważać, żebym kogoś z państwa nie oblał.
Jeśli podoba Ci się to, co robię, możesz mnie wesprzeć wirtualną kawą; zapraszam na mój profil na buycoffe.to:
